Kedilerde sıklıkla karşılaşılan problemlerden birisi parazit sorunudur. Parazitler, klinik olarak sınıflandırıldıklarında iç ve dış parazit olarak ikiye ayrılırlar. Dış parazitler, vücudun içine girmeden kedilerin derisinin içinde, üzerinde ya da tüylerinin arasında yaşamlarını sürdürürler. Kedilerde görülen dış parazit türlerinin başlıcaları; bit, kene, sarkoptik akarlar ve tricodectesdir. Bu parazitler, kedilerde tüy dökülmesi ve kaşıntı gibi birçok soruna neden olabilirler. İç parazitler ise yerleştikleri yere göre çeşitli etkiler bırakırlar. Bunlardan toksoplazma gondii, kedilerin ağız yolu ile aldığı bağırsaklarında üreyebilen bir iç parazit türüdür. Ancak bu iç parazit yalnızca kedileri etkilemez. Aynı zamanda kuşlarda, koyunlarda, ineklerde ve kemirgenlerde yani hayvanlar aleminin tüm üyelerinde görülebilmektedir. Toksoplazmanın adının daha çok kediler ile anılmasının nedeni ise yaşam döngüsünün eşeyli üreme evresini yalnızca kedilerin bağırsaklarında gerçekleştiriyor olmalarıdır. Peki, kedilerde toksoplazma hastalığı tam olarak nedir? Toksoplazma belirtileri ve tedavisi nasıldır?
Toksoplazma Kedilere Nasıl Bulaşır?
Kedilerde toksoplazma hastalığına neden olan toksoplazma gondii, farklı bir yaşam döngüsü olan ve konak canlıda ciddi sorunlara neden olabilecek tek hücreli bir parazittir. Kediler bu tehlikeli paraziti hasta bir kemirgen ya da kuşu yiyerek kapabilecekleri gibi dışarıda parazitli toprağı yalayarak da kapabilirler. Aslına bakılırsa bir kedi sokakta gezmiyor ve avlanmıyorsa toksoplazma ile karşılaşma ihtimali oldukça düşüktür. Ancak bu, evde beslenen bir kedide toksoplazma olmayacağı anlamına gelmez. Çünkü kedi sahipleri bu paraziti kıyafetleri ile ya da herhangi başka bir nesne ile evlerine taşıyabilirler. Küçük bir ihtimal olsa da bu nesneler ile temas eden kediler toksoplazma hastalığına yakalanabilirler. Ayrıca parazit, anne sütüyle ya da plasentayla da bulaşabilmektedir.
Toxoplasma gondii, kedi tarafından yutulmasının ardından bağırsak duvarına tutunur ve burada eşeyli üreme için eşini beklemeye başlar. Çiftleşmenin hemen sonrasında ise minik kesecikler oluşur. Bu kesecikler (oositler) içerisinde çok sayıda toksoplazma zigotu bulunur. Bulaşmaya maruz kalan kedi oositleri dışkısı ile dışarıya atar. Parazit, kedilerin dışkılarında ortalama 1-3 hafta kadar canlı kalabilmektedir.
Kedilerde toksoplazma insanlara da bulaşabilir ancak dışarıda yenen ve iyi yıkanmamış bir salata çok daha büyük bir toksoplazma tehdidi içerebilir.
Kedilerde Toksoplazma Belirtileri Nelerdir?
Temas etmesinin ardından parazitin kedide çoğalması 15 gün kadar sürebilir. Ancak toksoplazma, asemptomatik bir hastalık olduğu için kedide herhangi bir belirti görülmeyebilir. Yine de dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Özellikle yavru kedilerde en sık karşılaşılan belirti bağışıklık sisteminin baskılanmasıdır. Plasenta yolu ile hastalığı alan yavru kediler kısa süre içerisinde yaşamlarını yitirirler. Enfekte olan ve yaşayan yavrularda ise halsizlik ve iştahsızlık gibi belirtiler görülmektedir. Ayrıca hastalık, antibiyotik tedavisine cevap vermeyen yüksek ateşe de neden olabilir. Yine yavrularda bağışıklık sisteminin zayıflaması ile birlikte soluk alıp vermede güçlük, akciğerde ödem, myokardit (kalp kası iltihabı) ve karaciğer yıkımlanması gibi semptomlarla karşılaşılabilir.
Yetişkin kedilerde toksoplazma enfeksiyonu genellikle gastrointestinal bozukluklar ve respiratorik sorunlar (solunum yetmezliği) ile kendini belli eder. Özellikle gastrointestinal bozukluk olarak diyare dikkat çekmektedir. Fakat hastalığın ilerlediği durumlarda dışkıda kan ile karşılaşılabilir. Ayrıca tıpkı yavru kedilerde olduğu gibi yetişkin kedilerde de antibiyotiğe cevap vermeyen yüksek ateş görülebilmektedir.
İlerlemiş olgularda çeşitli sinirsel semptomlar görülebilir. Sinirsel semptomlar nedeniyle denge kurmakta zorluk çekme, nöbet şeklinde ataklar ve tik gibi durumlar gelişebilir.
Kedilerde toksoplazma belirtileri yukarıda bahsettiklerimiz ile sınırlı değildir. Diğer belirtileri ise şöyle sıralayabiliriz:
- Kusma
- İshal
- Ağırlık kaybı
- Gözlerde buğulanma
- Sarılık
Toksoplazma Teşhis ve Tedavisi Nasıldır?
Hastalığın teşhisi için kedide görülen belirtilerin yanı sıra veteriner hekimlere yardımcı olan bir diğer faktör elisa testidir. Tedaviden beklenen sonucu alabilmek için erken teşhis ve antibiyotik tedavisi oldukça önemlidir. Eğer veteriner hekim, kediye toksoplazma teşhisi koyacak olursa en az iki hafta kadar kullanması için antibiyotik verecektir. Antibiyotikler, hastalığın ilerlemesini engeller ve kedinin iyileşmesine yardımcı olur.
Toksoplazma enfeksiyonu tedavisi ile klinik belirtilerin ortadan kaybolmasının ardından tedaviye bir süre daha devam edilmesi gerekebilir. Bu sırada hasta kedinin dikkatli beslenmesi de oldukça önemlidir. Diyare durumu için kediye bağırsaklarını yormayacak, sindirilebilirliği yüksek pirinç lapası ya da yoğurt gibi besinler verilebilir. Ayrıca hazır probiyotikler kullanmak da kedinin iyileşmesine katkı sağlayacaktır.
Bunların yanı sıra evde hasta kedinin dışkısı ile temas edebilecek bir başka kedi varsa kedi kum kapları mutlaka ayrılmalıdır.
Teşhisi oldukça kolay olan bu hastalığın genellikle antibiyotik ile tedavisi de mümkündür. Hastada sinirsel semptomlar görülmeye başlanmış olsa bile çoğunlukla 3 haftalık antibiyotik tedavisi ile başarı sağlamak mümkündür. Tabi iyi bir kedi maması ile beslemek ve vitamin takviyeleri yapmak tedaviye yardımcı olur.
Kedilerde Toksoplazma Nasıl Önlenir?
Alınacak birkaç basit önlem ile kedilerde toksoplazma hastalığının önüne geçilebilir. Bu doğrultuda alınabilecek en önemli önlemlerden birisi kedinin beslenmesine dikkat etmektir. Eğer kedi kuru kedi maması ya da tam pişmiş et ile besleniyorsa herhangi bir sorun olmayacaktır. Ancak her ne olursa olsun kediye çiğ et verilmemelidir.
Kedilerde toksoplazma ile karşılaşmamak için sokak hayvanları ile temas etmeleri engellenmeli, düzenli olarak veteriner hekime götürülmeli ve aşıları aksatılmamalıdır.
Kediden İnsana Toksoplazma Bulaşır mı?
Toksoplazma, hayvanlardan insanlara bulaşabilen bir hastalıktır. Hatta günümüzde dünya nüfusunun yarısının toksoplazma taşıyıcısı olduğu tahmin edilmektedir. Toksoplazma insanlara 3 farklı yol ile bulaşır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
- Enfekte olan bir kedinin dışkısı ile temas sonrası temasın gerçekleştirildiği eli ağıza götürmek,
- Enfekte bir hayvanının etinin yeterince pişirilmeden yenmesi,
- Enfekte bir anne adayından hamilelik sırasında bebeğe bulaşması,
Hastalığın kedilerden insanlara bulaşma ihtimali ise oldukça düşüktür. Çünkü bunun olması için bir dizi özel durumun gerçekleşmesi gerekir. Öncelikle parazitin kediye ilk kez bulaşmış olması gerekmektedir. Çünkü geçmişte toksoplazma geçiren bir kedi bu hastalığa karşı bağışıklık geliştirmiştir. Yine kedinin dışkısının aynı yerde bir süre durmuş olması, dışkıyla çıplak el ile temas edilmiş ve bu elin ağza götürülmüş olması gerekir. Aslına bakılırsa yeterince temizlenmemiş meyve ve sebzelerden toksoplazma bulaşma ihtimali, kediden bulaşma ihtimalinden çok daha yüksektir denilebilir.
Toksoplazma insanların beyninde, gözlerinde ve diğer organlarında ciddi şekilde hasara neden olabilir. Yine anne karnındaki bebeğe bulaştığında bebekte zeka geriliği, körlük ya da kafatası büyümesine yol açabilir. Bu tarz problemler ile karşılaşmamak adına hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Eller sık sık yıkanmalı, bahçe işleri ile uğraşırken eldiven kullanılmalıdır. Yine çiğ et ya da az pişmiş olan sucuk ve salam gibi yiyecekler yememeli, çiğ et ile temas eden mutfak gereçleri çok iyi yıkanmalıdır. Son olarak evde kedi besleniyorsa kedi kumu her gün değiştirilmeli ve ardından eller sabun ile iyi bir şekilde yıkanmalıdır.